Μονή Παλαιοπαναγιάς Αρκαδίας
Σε απόσταση 5 χλμ. νότια του Άστρους πριν το μοναστήρι της Παλαιοπαναγιάς συναντά κανείς μία σκιερή τοποθεσία, όπου ορμητικά νερά κατρακυλούσαν από ένα τεράστιο κωνικό κάδο, για να κινούν ένα νερόμυλο. Πρόκειται για το μετόχι της μονής με το ναό του Αγ. Γεωργίου σε σχήμα θολωτής μονόχωρης Βασιλικής. Λίγο πιο κάτω χωμένη σε μια κατάφυτη χαράδρα βρίσκεται η μονή της Παλαιοπαναγιάς, που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου (Χάρτης Ζ7) (Διαδρομή Δ2). Η μονή αυτή είχε ερημωθεί κατά τα προεπαναστατικά χρόνια, πιθανόν τη δεκαετία 1770-1778 και αργότερα ανακαινίστηκε εκ βάθρων. Και σήμερα επίσης συντελείται γενικότερη ανακαίνιση της μονής.
Εδώ, στο Μοναστήρι της Παλαιοπαναγιάς, τιμάται η Κοίμηση της Θεοτόκου! Σχέτο κόσμημα, η Μονή της Παλαιοπαναγιάς, φωλιάζει σε κατάφυτη χαράδρα κατηφορίζοντας από Αη-Γιάννη προς Μελιγού...
Η παλιά θέση του Μοναστηριού ήταν στη θέση “Κανάλους”, σκάρτο χιλιόμετρο ανατολικά από το σημερινό Μοναστήρι. Το Μετόχι του Αγίου Γεωργίου αποτελεί την εξώπορτα της Μονής... Ο Ναός, τα ελάχιστα κελλιά και ο αλευρόμυλος συνθέτουν τούτο το γραφικό Μετόχι. Πρόκειται για θολοσκέπαστο, μονόχωρο εκκλησάκι σε ρυθμό Βασιλικής.
Αν το χρονολογούσαμε, θα το κατατάσσαμε περί τα τέλη του 17ου αιώνα κρίνοντας από την κατασκευή, τη διακόσμηση... Πάρα πολλά στοιχεία, -ίσως να πρωτοκτίστηκε το 1310- δεν έχουμε περί της Ιστορικότητας της Μονής παρά μόνο, ανάμεσα στ’ άλλα, Έκθεση προς το Νομάρχη Αρκαδίας (1833) του δεύτερου -χρονολογικά- Ηγούμενου της Μονής, Νικοδήμου· σ’ αυτή εμφανίζεται, ότι το Μοναστήρι, κατά τους, πριν την Επανάσταση, χρόνους, είχε εγκαταλειφθεί (1770 - 1778) και την ανακαίνιση του ανάλαβε, ο Νικόδημος, από το 1799 και μετά...
Το Καθολικό κτίστηκε από τα θεμέλια (1814), πάντα από το Νικόδημο, ο οποίος το 1825 προσθέτει και το Νάρθηκα. Μπορεί, το Καθολικό ή ο Νάρθηκας να φέρουν τις παραπάνω χρονολογίες, όμως, υπάρχουν κι επιγραφές παλιότερες που φέρουν οι πύλες (1761), τα κελλιά (1790), η ανακαίνιση των κελλιών (1802)... Η Μονή, σήμερα, είναι Γυναικεία. Τα τελευταία χρόνια συντελείται πλήρης ανακαίνιση της Μονής με χρήματα “εκ των ενόντων”· η ανακαίνιση - επισκευή κι αναπαλαίωση- θα συνεχιστεί μετά από επιχορήγηση της Γ.Γ.Π.Π. Ο Ναός - Καθολικό είναι κτισμένος αργολιδομή μ’ ένθετα παλιά ανάγλυφα κομμάτια από μάρμαρο. Ο μαΐστορας έδωσε στο έργο του τη μορφή ημιεξάγωνης εκκλησίας δηλ. τρουλαίος εγγεγραμμένος Σταυρός με τρίκογχη...
Το φως της μέρας εισέρχεται από σχισμάδες που υπάρχουν στον οκταγωνικό τρούλλο ο οποίος στηρίζεται σε τέσσερους κίονες. Η πόρτα του Ναού οριοθετείται από πελεκητές πέτρες ενώ, άνω της, είναι το κλασικό δίλοβο καμπαναριό. Το δάπεδο είναι νεότερο... Το ξυλόγλυπτο τέμπλο στηρίζεται σε χτιστούς πεσσούς που συνδέονται με δοκό και ξυλοδεσιές... Αν υπήρχαν κάποτε τοιχογραφίες, δεν το γνωρίζουμε... Υπάρχουν, όμως, φορητές, αξιόλογες εικόνες, όπως “δέησις του δούλου του Θεού Παναγιώτου Ζαφειροπούλου και των αυταδέλφων αυτού 1823, χειρ Γεωργίου του Κρητός” διαβάζει ο Προσκυνητής στην εικόνα των Αγίων Πάντων· κάτι παρόμοιο στην εικόνα του Χριστού..., το ίδιο στη Βρεφοκρατούσα Παναγία ενώ στην εικόνα του Προδρόμου το “Νοέμβριος 1823” είναι ξεκάθαρο!
Προς τιμή του, ο Μητροπολίτης Μαντινείας και Κυνουρίας κ. Αλέξανδρος, αφότου εγκαταστάθηκε στην Τρίπολη, πρωτεύουσα της Μητροπόλεως του -με δεύτερη αυτή της κωμοπόλεως του Λεωνιδίου- αναλίσκεται προκειμένου αναζωογονήσει το Μοναστήρι της Παλαιοπαναγιάς και, στα δέκα χρόνια παραμονής του στη Μητρόπολη Μαντινείας και Κυνουρίας, ουκ ολίγα έχει επιτύχει! Ο προσκυνητής επισκεπτόμενος, θρησκευτικά ή κοσμικά, την Κυνουρία, ας μην ξεχάσει να σύρει τα βήματα του μέχρι το Μοναστήρι της Παλαιοπαναγιάς... Δε θα βγει μετανοιωμένος για τον κόπο του...
Μονή Παλαιοπαναγιάς Αρκαδίας, βίντεο.
Μονή Παλαιοπαναγιάς – Μοναστήρι Παλαιοπαναγιάς
Ελληνικά Μοναστήρια - Μονές
